นายสุรชัย ด่านวัฒนานุสรณ์ ชื่อเดิม สุรชัย แซ่ด่าน (陳嘉前) เกิดเมื่อวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2485 ที่บ้านวัดสระ ตำบลท่าพญา อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นบุตรของนายยกย้วนและนางสมเช้า แซ่ด่าน จบการศึกษาจากสาขาวิชารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ก่อนจะเข้าสู่แวดวงการเมืองเคยมีอาชีพซ่อมวิทยุและโทรทัศน์มาก่อน

สุรชัยสมรสสามครั้ง มีบุตรกับภรรยาคนแรก 3 คน เป็นชาย 2 หญิง 1 และบุตรชายอีก 1 คนกับภรรยาคนที่ 2[1]